Siirt Fıstığı'nın Tarihçesi
Siirt Fıstığı, üretimi ülke ekonomisi açısından önemli ürünlerimizdendir. Özellikle Siirt'in kıraç ve taşlık alanlarının değerlendirilmesi açısından bu meyve türünün ilimiz için önemi daha da fazladır.
Siirt Fıstığı'nın tarihi ile ilgili elimizde kesin bir bilgi yok ancak yaptığımız incelemelere göre Siirt Fıstığı çeşidi öncesinde az miktarda Antep ve Halep yöresi fıstık çeşitlerinin Siirt'te yetiştirildiği bilinmektedir.
Siirt Fıstığı çeşidi kalem ve gözleri, ilk olarak İran'a giden Tillolu din adamları, daha sonra da Siirtli tüccarlar tarafından 1900'lü yılların başlarında hıyar vb. sebze ve meyve içlerinde korunarak getirilmiştir. Yine ilk fıstık yetiştiriciliğinin Siirt'in merkez mahallelerinde özellikle Gökçebağ köyünde, Bağtepe ve Doluharman köyleri ile Tillo ve köylerinde yapıldığı bilinmektedir.
İlimizde 1900'lü yıllardan sonra başlayan Siirt fıstığı yetiştiriciliği 1980'lere kadar pek fazla gelişememiştir. 1980'lerde Antep Fıstıkçılık Araştırma Enstitüsü Müdürü Ahmet Münir BİLGEN ve ekibinin Siirt Tarım İl Müdürlüğü ile yürüttüğü aşılama çalışmaları ve o zamanki adıyla Toprak Su Kurumu tarafından yürütülen fıstık aşılama projesi Siirt Fıstığı için dönüm noktası olmuştur. Bu kapsamlı çalışma ile il genelinde doğal yaşam ortamlarında bulunan çok sayıda bıttım ve menengiç ağacına fıstık aşılanmıştır.
Siirt Fıstığı'nı Diğer Fıstık Türlerinden Ayıran Özellikleri
Fıstık çeşitlerinden en kalitelisi olarak kabul edilen Siirt çeşidi; kuru ve sulu yetiştirme türlerine bakıldığı zaman, uzun türüne göre daha çok verimlidir. Siirt çeşidi hemen her yıl ürün vermektedir. Sulu ve kuru koşullarda Gaziantep'te yetiştiriciliği en çok yapılan "uzun" çeşidinden yüzde 30 daha verimlidir. Fıstık çeşitlerinde olgunluk yaşı olarak kabul edilen 15 yaş ve üzerindeki uzun çeşidi ağaçlarında kuruda verim ağaç başına 3 kg iken Siirt çeşidinde kuruda verim ağaç başına 5 kg'dır. Sulu koşullarda uzun çeşidinde verim ağaç başına 9 kg olurken, Siirt çeşidinde ise ağaç başına 13 kg ve üzerine çıkabilmektedir.
Siirt çeşidi uzun çeşidine göre 3 yıl önce mahsule yatmaktadır. Siirt çeşidi iyi bakım şartlarında bir yıl tam bir yıl yüzde 70 olmak üzere hemen her yıl ürün vermekte iken, uzun çeşidi bir yıl tam bir yıl yüzde 30 verim vermektedir.
Siirt çeşidi özellikle taze olarak kavlatıldığı (dış kırmızı kabuğu soyulduğu) zaman meyve görünüşü daha çekici olmakta, çıtlama aralığı artmakta, dolayısı ile iç ve dış pazarlarda iyi fiyata satılmaktadır. Avrupa Birliği standartlarında Siirt çeşidi çok iri meyve sınıfına girmekte, çerezlik olarak istenmektedir.
Kendine has lezzeti, iriliği ve aroması nedeni ile Siirt Fıstığı'na olan talep her geçen gün artmaktadır. Yaklaşık 5 bin fıstık üreticisi ile Siirt Fıstığı tarımı büyük bir sektör haline gelme yolunda ilerlemektedir.
Fıstıkçılık Birimi ve Alo Fıstık Danışma Hattı
İl Müdürlüğü olarak yüksek ekonomik getirisi ve ekolojiye uygunluğu nedeniyle valiliğimizle birlikte, Siirt Fıstığı'na yönelik çok sayıda proje hazırlandı. Bu projeler kapsamında gerek tüplü fıstık fidanı üretimi ve gerekse oluşturulan fıstık bahçeleri için tel örgü üretimine özel önem verilerek çiftçilerimiz önemli ölçüde desteklendi. Ayrıca, üreticiyi teknolojik imkânlardan haberdar etmek, bilgi yönünden donatmak ve teknik olarak desteklemek amacıyla çalışmalar devam ediyor.
Üreticilerimizin gelir düzeyini yükseltmek, fıstıkla ilgili her türlü konuda bilgi ve teknik destek sağlamak amacıyla (fıstıkta dikim, aşılama, budama, besleme, hastalık ve zararlıları ile mücadele konusunda bilinçlendirmek ve bilgilendirmek amacıyla) il müdürlüğümüze bağlı Bitkisel Üretim ve Bitki Sağlığı Şube Müdürlüğü'müz bünyesinde "Fıstıkçılık Birimi" kuruldu.
(0484) 223 40 00 nolu ''Alo Fıstıkçılık Danışma Hattı''nı kullanarak ya da birimimizi ziyaret ederek soru, sorun ve teknik destek talep eden üreticilerimize yardımcı oluyoruz. Bu çalışmalarımızda Siirt Üniversitesi Ziraat Fakültesi ve Antep Fıstığı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ile sürekli iş birliği yapılarak destek alınmaktadır.
