2022 yılı Haziran ayı itibariyle ilimiz genelinde Siirt Fıstığı bahçelerinde dallarda, yeni yıl sürgünlerinde, yapraklarda, salkımlarda ve tanelerde belirgin bir şekilde meydana gelen ciddi kurumalar görülmektedir. Fıstıkçılık Birimimizce bu belirtilerin görüldüğü bahçelerde gereken inceleme ve kontroller gerçekleştirilmiş olup, bu sorunun temel nedenleri tespit edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre;
Birimimiz tarafından bugüne kadar yapılan bahçe kontrollerinde ilimiz genelinde Dal Güvesi Zararlı popülasyonunun yoğun olarak görüldüğü tespit edilmiştir. Dal Güvesi Zararlısı'nın sürgün ucuna bıraktığı yumurtadan çıkan larvalar sürgünde galeri oluşturarak gövdeye doğru beslenmek suretiyle larvaların bulunduğu dallardaki yapraklar ve meyve gözlerinin dökülmesine sebebiyet verir. Meyve salkımlarının uç kısımlarından giren larvalar ise meyvenin sapa tutunduğu yerden galeri oluşturarak meyvelerin küçük kalmasına ve iç dolduramamasına neden olurlar. Ayrıca bir önceki yıllarda Dal Güvesi'nden zarar görmüş dallar budama döneminde temizlenmediğinde bu dallardan oluşacak yeni yıl sürgünleri cılız ve kısa kalmakta, Dal Güvesi'nin yıllar boyu iletim demetlerinde oluşturduğu galeriler karagözlerin beslenmesine engel olmakta, bu durumların neticesinde de verim kayıpları yaşanmakta, sonuç olarak yıllar boyu Dal Güvesi'nden zarar görmüş fıstık ağaçlarının metabolik faaliyetleri zarar görerek bünyeleri zayıflamakta, ekstrem hava koşulları, epidemik hastalıklar gibi tehlikelere açık hale gelerek bunların etkisiyle tamamıyla kuruyabilmektedirler.
İlimiz genelinde 2022 yılı Nisan ayının 13'ünü 14'üne bağlayan gecede sıcaklığın eksi derecelere düşmesi nedeniyle don olayı meydana gelmiştir. Don olayında soğuk hava tabakasının geçtiği bahçelerde, soğuk havanın kalma durumuna göre, çiçeklerde döllenme yetersizliği, küçük meyvelerde kararma, yeni yeni süren taze sürgünlerde yanma, bazı karagözlerde geç uyanma, zayıf çiçek teşekkülü meydana gelebilmektedir. Antepfıstığı çeşitlerinde yapılan araştırmalarda meyve gözlerinin kabarmaya başladığı ve ilk çiçeklenme dönemlerinde -1 oC'de 2 ve 3 saat düşük sıcaklığa maruz kalan Siirt Çeşidi'nde meyve gözlerinde %41 dolaylarına kadar zararlanma olabildiği belirtilmektedir. Siirt ilinde don olayının meydana geldiği tarihler olan Nisan ayının 13 ve 14. günleri Siirt Fıstığı'nda ilk çiçeklenme süreci olup, dolu ve mevsimsel ısıdan kaynaklı zararlanmalar da göz önünde bulundurularak il müdürlüğümüz teknik ekiplerince sahada durum tespiti çalışması gerçekleştirilerek, il genelinde bu durumlardan kaynaklı zararlanmaların meydana geldiği tespit edilmiştir. Neticede Siirt Fıstığı yetiştiriciliğinde kritik bir dönem olan çiçeklenme sürecinde meydana gelen bu ekstrem iklim koşulları il genelinde fıstık ağaçlarının ağır stres koşulları yaşamalarına sebebiyet vermiştir. Ayrıca ilimiz genelinde Mayıs ayının son haftasına kadar mevsim normallerinin altında seyreden hava sıcaklıkları, ani ve hızlı bir yükseliş göstererek anormal derecede mevsim normallerinin üzerine çıkmış, bu da fıstık ağaçlarında ikinci bir stres durumu oluşmasına sebebiyet vermiştir.
Sonuç olarak; ilimiz genelinde 2022 yılı Haziran ayı itibariyle resimlerde de görüldüğü üzere Siirt Fıstığı ağaçlarında meydana gelen bu kurumalar yukarıda da belirtilen bulgular ile değerlendirildiğinde, il genelinde Siirt Fıstığı bahçelerinde yıllarca yayılım göstererek zarar vermekte olan özellikle Dal Güvesi Zararlısı, diğer hastalık ve zararlıların etkisi, kötü bakım koşulları altında yapılan yetiştiricilik vb. durumlar neticesinde bünyesi zayıflamış Siirt Fıstığı ağaçlarında 2022 yılında meydana gelen don, dolu, ani ve hızlı sıcaklık değişimleri gibi ekstrem iklim koşullarından dolayı kısmen ya da tamamen kurumalar meydana gelmiştir. Son yıllarda ekstrem iklim koşullarının da daha sıklıkla yaşanmasının temel sebebi maalesef bilindiği üzere küresel bir sorun haline gelen iklim değişiklikleri'dir.
Kuruma belirtisi gösteren ağaçlar için tavsiye edilen yöntem tekniğine uygun sulama ile birlikte bitki beslemenin yapılmasıdır.
