AŞILAMA
Antepfıstığında en çok sürgün ve durgun göz aşıları kullanılmaktadır. Ancak aşı başarısı diğer meyve türlerine göre oldukça düşük olmaktadır. Antepfıstığında aşı randımanına tohumdan anaç türüne, çeşitlerden bakım koşullarına, iklimden aşı ustasının maharetine kadar pek çok etmen etkili olmaktadır.
Tüplü fidanlar için kurşun kalemi kalınlığına gelen fidanlara aynı çapta aşı kalemi alınarak aşı yapılabilmektedir. Arazi koşullarında ise fidanın gelişmesine de dikkat edilerek fidan dikiminden 2. veya 3. yılda mutlaka aşının yapılması gerekmektedir. Geç kalındığı takdirde meyveye yatma da gecikmekte uzun yıllar beklenmek zorunda kalınmaktadır. Ayrıca 5-6 yıl veya daha fazla beklendiği takdirde kabuk kalkma durumu açısından ana gövdeye aşı yapılamamakta, bunun yerine dallara yapılmakta ve sonuçta olması gereken çok yüksekte yapılan aşı ağacın tacını da yükseltmektedir.
Anaç üzerinde aşı yapılacak yerin doğru seçilmesi önem taşımaktadır. Aşıların hakim rüzgarların estiği yöne yapılması ileride sürecek olan aşı sürgününün anacın bulunan kısmından destek alarak rüzgar zararına karşı koruma sağlamaktadır. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde en uygun aşı yönü kuzey-batıdır. Anacın düzgün pürüzsüz yüzeyi tercih edilmelidir. Ayrıca aşı yerinin yüksekliği tüplü fidanlarda tesis edilen bahçelerde ise 30-40 cm olmalıdır. Belirlenen bu aşı yüksekliğine uyulması, ileride yapılacak olan terbiye budamasında ideal taç yüksekliğinin sağlamasına yardımcı olmaktadır.
Aşı kalemleri, su kaybını en aza indirmek için günün serin saatlerinde kesilmelidir. Aşı kalemlerinin aşılama sırasında ağaçlardan kesilmesi en uygun zamanlamadır. Ancak belirli bir süre bekletilmesi gerekiyorsa, gölge bir yerde aşı kalemlerinin yaprak ayaları sap kısmı 1-1,5 cm kalacak şekilde kesilmelidir. Kısa mesafelerde bu şekilde hazırlanan kalemler önce kesilen yaprakların arasına, sonra nemli bir beze, daha sonrada terlemeyi önlemek amacı ile birkaç yerden delinmiş plastik torbalara konularak soğuk bir ortamda muhafaza edilmelidir. Sürgün göz aşısı için alınan kalemler bu şekilde 2 gün buzdolabının sebzelik kısmında bekletilebilmektedir.
İlkbahar Yonga aşı için kalemler durgun dönemde alınmaktadır. Yapraksız dönemde (gözler patlamadan önce, ağaca su yürümeden hemen önceki dönem) alınan kalemler ıslak bir bez ya da kağıda sarılarak +4 °C de muhafaza edilebilmektedir.
T göz aşısı
Mayıs Haziran aylarında çöğür ve kalemin kabuk verme durumuna göre yapılır. Anaç üzerinde aşı yapılacak yer belirlendikten sonra kabuk "T" şeklinde çizilir. Anaç kalınlığına göre değişmekle birlikte 1-1,5 cm kadar üst çizgi, 2-2,5cm orta çizgisi çizilir. Bu çizim sırasında aşı bıçağının odun dokusuna değdirmemeye özen göstertilmeli, bu amaçla aşı bıçağı gövdeye dik tutularak çizim yapılmalı, başparmak anaç üzerine temas ettirilerek bıçağın hareketleri kontrol edilmelidir. Aksi durumda odun dokuya verilen zarar sonucunda reçine (mastika sakızı) çıkar ve gözle gövdenin ortak doku oluşturmamasına, sonuç olarak da aşı tutumunun olumsuz etkilenmesine neden olur. Aşı gözü kalemden çıkarılırken üzerinde büyüme konilerinin olup olmadığı kontrol edilmelidir. Tam pişkinleşmemiş kalemlerde büyüme konisi aşı kalemi üzerinde kalmakta olup aşı tutmamaktadır. Çıkarılan aşı gözü yaprak sapından tutularak anaçta açılan "T" nin içine yukarıdan başlayıp kaydırılarak kendiliğinden kabuk içerisine yerleşmesi sağlanmalıdır. "T" nin üst kısmında boşluk kalmamalı ortadaki çizginin uzunluğu ise aşı gözünün yerleşebileceği kadar olmalıdır. Aşı gözü uygun şekilde yerleştirildikten sonra sera koşullarında aşı bandı, açık arazi koşullarında ise pamuk ipliği yukarıdan başlanarak aşı gözü dışarıda kalacak ve hava almaması için sıkı bir şekilde aşağıya doğru sarılır. İlmek yapılarak bağlanmaya son verilir. Daha sonra aşı yapılan anaçta güney tarafında soluk dalı bırakılmasına dikkat edilerek, 30-40 cm yukarısından, tepe kesimi yapılmalıdır. Tepe kesimlerinin yapılması durumunda aşı yerine daha fazla besin maddelerinin gelmesi sağlanarak ve kallus (yara) dokusunun oluşmasına yardımcı olunacaktır.
Yonga göz aşısı
Antepfıstığında yonga göz aşısı için tepe sürgünlerinin sürdüğü dönem en uygun aşılama dönemidir. Bu dönemde daha önce belirtildiği üzere durgun dönemden alınan aşı kalemleri kullanılmalıdır. Aşı bıçağı, öncelikle anaç üzerinde aşı yapılacak olan yerin alt tarafından 45 derecelik bir eğimle anaca 1,5-2 mm derinliğinde batırılır. Bu kesinin aşı gözünün yerleştirilebileceği kadar yukarısından meyilli bir şekilde odunlu bir doku alınır. Alt kısımdaki kesim ile küçük bir çıkıntı oluşturulmalı ve aşı gözü koyulduğunda aşı bağı bağlanmadan kalabileceği şekilde olmalıdır. Kalemden de aynı büyüklükte ince bir odun tabakasıyla birlikte alınan aşı gözü açılan yere yerleştirilir. "T" göz aşısındaki gibi aşı bağı ile bağlanılır. İlkbahar döneminde yapılan yonga göz aşılarında aşılamadan 15-20 gün sonra anaçlarda aşı yerinin hemen üstünden yapılacak olan kesimlerin aşı başarısını yükselttiği gözlemlenmiştir.
Aşılama Sonrası Bakım İşleri
Aşılamadan 10-15 gün sonra aşıların tutup tutmadığı belli olmaktadır. Eğer aşı gözleri irileşmiş, parlak, kabarık görünüyorsa ve "T" aşısında yaprak sapı dokunulduğunda kolayca düşüyorsa aşı tutmuş demektir. Tersi durumda ise göz kahverengileşir, buruşur ve yaprak sapı dokunulduğunda düşmez. Aşılamadan sonra aşı yerinin altından çıkan küçük sürgünler büyümelerine izin verilmeden temizlenmelidir. Aşı bağları 20-25 gün sonra gevşetilmelidir. Aşı sürgünlerini mekanik zararlanmalara karşı korumak amacı ile 15-20 cm olduğunda aşı bağları tamamen çıkarılarak sürgün yatık sekiz şeklinde anaca bağlanmalıdır. İlerleyen dönemlerde aşı sürgününün anaç çapına geldiğin yılın sonbaharında anaçta kalan kısım tırnak bırakılmayacak şekilde kesilmelidir. İlerleyen dönemde daha üst kısımlardan yapılacak bağlamalarla düzgün bir aşı sürgünü büyümesi sağlanmalıdır. Kesimin aşı yerinin 1-2 mm üzerinden %45 meyilli olacak şekilde yapılmasına özen gösterilmelidir.
